Chraplewo

Pierwsza wzmianka o wsi CHRAPLEWO pochodzi z 1389 r. Ostateczna nazwa ukształtowała się w 1841 roku. Nazwa nawiązuje do zamarzniętych błot. Inne źródła tłumaczą pochodzenie nazwy wsi od moczar i zarosłych bagien, względnie zarośli rosnących na wilgotnym gruncie. Według przekazów nazwa wsi związana jest z postacią Bolesława Chrobrego, który podobno w pobliskich lasach polował na grubego zwierza.

Wieś należała m.in. do Chraplewskich i Bnińskich, a w XIX w. - do Łąckich z Posadowa. Od 1879 r. jej właścicielami byli Hardtowie, których główną siedzibą było pobliskie Wąsowo. Znajduje się tu pałac rodziny Hardtów, zbudowany w 1888 r., o niskiej bryle z czerwonych cegieł zdobionych piaskowcowymi detalami, z 2 szczytami w fasadzie i wejściem umieszczonym w narożniku. Długo użytkowała go szkoła podstawowa, która w 1993 r. otrzymała imię Kazimiery Iłłakowiczówny.

Pałac otacza rozległy park krajobrazowy o powierzchni 9,5 ha, z pomnikowymi drzewami, m.in. jodłą kalifornijską. W sąsiedztwie pałacu stoją dom ogrodnika z 1888 r. i powozownia z końca XIX w.. Na płn. od parku znajdują się: wydłużony dom rządcy z końca XIX w., a nieco dalej pozostałości folwarku z XIX/XX w.

OBYCZAJ LUDOWY „CHODZENIE Z NIEDŹWIEDZIEM'

W drugi dzień świąt wielkanocnych w tej wiosce miejscowi mężczyźni przebierali się za niedźwiedzia, kominiarza, dwóch żebraków, i babę z koszykiem. Chodząc po domach i składając życzenia pokazywali przy tym różne sztuczki. Otrzymane od gospodarzy jako wynagrodzenie pieniądze i jajka, chłopiec przebrany za kobietę zabierał do koszyka.